سیدمحمد علی قاضی طباطبایی در ۶ جمادی الاول ۱۳۳۱­ق (۲۴ فروردین ۱۲۹۲ش) در تبریز متولد شد.پدرش سیدباقر مشهور به میرزا باقر و عمویش میرزا اسدالله از علمای تبریز بودند. سید محمد، تحصیلات مقدماتی علوم دینی را در مدرسه طالبیه نزد آن دو آموخت.وی در ۱۳۵۹ ه. ق جهت تحصیل در حوزه علمیه قم به شهر قم مهاجرت کرد.

اقامت او در شهر قم که از سال ۱۳۵۹ق شروع شده بود، به مدت ده سال به طول انجامید. وی در این مدت در درس‌های مرعشی نجفی، سیدمحمد حجّت، سیدصدر الدین صدر، سیدمحمدرضا گلپایگانی، عبدالنبی عراقی و سید حسین بروجردی شرکت کرد. قاضی در سال ۱۳۶۹ق به نجف رفت و در دروس عبدالحسین رشتی، میرزا باقر زنجانی، سید حسن بجنوردی، سیدمحسن حکیم، سید ابوالقاسم خویی و شیخ محمد حسین کاشف الغطاء شرکت کرد.

شیخ آقابزرگ تهرانی، شیخ مرتضی تهرانی، میرزا باقرآقا قاضی طباطبایی، علویه هاشمیه، عبدالنبی عراقی (اراکی)، حجت کوه‌کمره‌ای، سیدصدرالدین، میرزا محمد طهرانی عسکری، کاشف الغطاء، سیدعبدالحسین شرف الدین عاملی، محسن طباطبایی حکیم، محمدجواد طباطبایی حکیم، محمدهادی میلانی، امام خمینی، میرزا محمدحسن تبریزی، ابوالقاسم خویی، محمدرضا طباطبایی، مرعشی نجفی، محمود شاهروی، علامه طباطبایی همگی در زمینه نقل روایت به محمد علی قاضی اجازه روایت داده بودند.

بعد از انقلاب
با پیروزی انقلاب اسلامی، طی حکمی از سوی امام در سال ۱۳۵۸ به عنوان امام جمعه و نماینده امام در تبریز منصوب شد. وی سعی کرد در راستای ایجاد امنیت و ثبات در تبریز عمل کند به عنوان مثال در اواخر خرداد ۵۸ تعدادی از همافران دست به تحصن زدند و خواسته‌هایی را مطرح کرده بودند که با تلاش‌های وی، دست از تحصن برداشتند.
با تاسیس حزب جمهوری اسلامی، قاضی با صدور اعلامیه‌هایی مردم را تشویق به عضویت در آن می‌کرد.

قاضی طباطبایی در ۱۰ آبان ۱۳۵۸ش مصادف با عید قربان، بعد از اقامه نماز مغرب و عشاء در راه مراجعت به منزل، توسط یکی از اعضاء گروهک فرقان در خیابان مورد حمله قرار گرفت و به شهادت رسید. امام خمینی در پیامی شهادت ایشان را به عموم مسلمانان متعهد و علمای اعلام و مردم غیور و مجاهد آذربایجان تسلیت گفت.سیدمحمد علی قاضی طباطبایی (۱۲۹۳-۱۳۵۸ ه. ش) روحانی شیعی و اولین امام جمعه شهر تبریز بعد از انقلاب اسلامی ایران است. وی از مبارزین پیش از انقلاب و از طرفداران امام خمینی بود که رژیم پهلوی چند بار وی را به شهرهای مختلف تبعید کرد. بعد از انقلاب، امام خمینی وی را به عنوان نماینده خود در آذربایجان شرقی و امام جمعه تبریز منصوب کرد. وی توسط گروه فرقان ترور شد و اولین شهید محراب در جمهوری اسلامی ایران نام گرفت.

ملا زین العابدین سلماسی که از شاگردان مقرب سید بحر العلوم بود فرمود: روزی در حرم سامرا من وعده ای به امامت علامه بحر العلوم به نماز ایستادیم بعد از تشهد رکعت دوم حالتی برای سید عارض شد که اندکی توقف کرد آنگاه بر خواست وبه نماز ادامه داد بعد از نماز همگی ما از آن توقف متعجب بودیم ولی کسی را جرات پرسیدن علت آن نبود .به منزل برگشتیم وسفره غذا آماده شد یکی از سادات حاضر در مجلس به من اشاره کرد که از آن جناب علت توقف راسوال کنم وگفت که چون توبه سید نزدیک تر از ماهستی مناسب است تو درباره مطلب سوال کنی .

مرحوم سید متوجه مکالمه ما شد وبه من فرمود :در چه موضوعی گفتگو می کردید من که از همه جسارتم بیشتر بود گفتم ایشان می خواهند بدانند که آن حالتی که در نماز برایتان عارض شد چه علتی داشت؟مرحوم علامه فرمودند :در آن حال دیدم حضرت حجت امام زمان علیه السلام برای عرض سلام به پدر بزرگوارش وارد حرم شدند از مشاهده نور آن حضرت چنان حالتی به من دست داد تا اینکه از حرم خارج شدند

مزه این چای را در هیچ کجای عالم پیدا نمی کنی.
رنگ ارادت دارد و طعم شیرین عشق به سیدالشهدا علیه السلام.
چشمان با محبت این میزبانان که ملتمسانه می خواهند با این چای خستگی از جسم و جان برگیری. متوقفت می کند.
انگار لبخند هر زائر خستگی را از آنان میگیرد که روزهاست پای آتش محبت حسین علیه السلام ایستاده اند و چای عشق دم می کنند.
نوش جان زائر….

همه دارند به سوی حرمت می آیند

طبق معمول من از قافله ات جاماندم

نمی دانم که خواستم بروم نشد یا اصلا خواستنی درکار نیست هرچه هست اراده ارباب است و دعوتش…

دارم به جا ماندن خودم می خندم که گریه ام نگیرد وسط این همه تصاویری که نشان میدهد تلویزیون که ۵ کیلومتر مانده است به کربلا…

دارم میخندم که گریه ام نگیرد که اگر بگیرد…که اگر بگیرد همینجا وسط همین تنهایی حوض دلم خودم را غرق از اندوهی و حسرتی می کنم که شاید به سر من بخورد سنگ حوضچه لحظه های تنهایی ام که بلکه آدم بشوم یک شب آخر…

به حرف های من فکر نکن که خودم هم نمی فهمم که چه می گویم فقط میگویم که بخندم که گریه ام نگیرد این شب اربعینی که همه رفته اند و شاید من هم….

پاهایم درد گرفت از بس سرپا ایستادم مقابل پاهایی که ایستادند در مقابلم و در اغوشم گرفتند و گفتند حلال بفرمائید…ما هم …

خب حق بدهید دیگر که به تته پته بیفتم وقتی میخواهم از کربلایی صحبت کنم که از دوسالگی ام دارم با پای برهنه در کوچه های دلم دنبال علم و دسته اش میافتم و حالا که سال ها گذشته و بابایم هم پیر شده و شاید بابای هم تو الان دیگر نیست هنوز دارم به خودم وعده می دهم که می ایم…حق بدهید که بخندم که گریه ام نگیرد که اگر بگیرد…

دست هایم درد گرفت از بس که دست تکان دادم پشت سر انهایی که رفتنشان را فقط تماشا کردم و بدرقه اشان کردم و باز موقع رفتن انها هم به خودم خندیدم که مبادا گریه ام بگیرد که اگر بگیرد…

میبینی اشک های تو هم دارند تکان میخورند و از گوشه چشمت دنبال روزنه ای می گردند که ارام بشنینند روی گونه هایت و بخندند به ما…

خواستم بگویم که حق بدهید که همه وسعت بغضم را باز نکنم همین وسط؛ که دیدم قبلا دخترکی این کار را کرده است و همه وسعت بغضش را مقابل سر بابایش باز کرده است و دق کرده است و بعد…

راستی او هم پاهایش خیلی درد می کرد وقتی که با سلسله همراهش کردند…

او هم پیاده رفت….

پیاده رفت…

اربعین در لغت به معنای چهلم است و به بیستم صفر، چهلمین روز از به شهادت رسیدن امام سوم شیعیان، اربعین می گویند. طبق نظر علمایی چون شیخ مفید و شیخ طوسی، چهل روز پس از شهادت امام حسین بود که اهل حرم از سرزمین شام به سوی مدینه بازگشتند.

سنت زیارت اربعین را به جابر ابن عبدالله منسوب می کنند. جابر، آخرین صحابی برجسته پیامبر اکرم بود که درست در چهلمین روز پس از شهادت امام وارد کربلا شد و زیارتی را به جای آورد. گویند وی نخستین فردی بود که پس از شهادت امام به زیارت ایشان رفت و سنت زیارت اربعین از این پس رایج شد. از همسر جابر ابن عبدالله نقل است که:

در روز بیستم ماه صفر با جابر بن عبدالله انصاری بودم، چون به غاضریه رسیدیم در آب فرات غسل کرد، پیراهن پاکیزه‌ای که با خود داشت را پوشید، آن گاه به من گفت: آیا همراه خود عطر داری؟ گفتم: سُعد با من هست. قدری از آن گرفت و بر سر و بدن پاشید و پابرهنه روانه شد، تا نزد قبر مطهر امام حسین علیه‌السلام ایستاد و سه مرتبه اللّه اکبر گفت …

همچنین در کتاب نفس المهموم که تألیفی از شیخ عباس قمی است آمده که اهل بیت امام و بازماندگان حادثه کربلا، در روز چهلم در کربلا بوده و به زیارت، مرثیه و عزاداری مشغول بوده اند. خوب است بدانید که کتاب نفس المهموم از معتبرترین کتابان روایت کننده مقتل است.

به هر روی بر اساس روایات معتبر از امام حسن عسکری، خواندن زیارت اربعین در روز بیستم صفر بسیار توصیه شده که خود به دو صورت رایج است؛ یکی از آن ها خواندن زیارت به هنگام ظهر و دیگری قصد سفر به کربلا و زیارت مزار نورانی امام حسین می باشد. سالیان سال است که شیعیان عراقی به منظور زیارت اربعین، از خانه و کاشانه، با اهل و عیال و کوچک و بزرگ خانواده خود پیاده عزم سفر به کربلا می کنند تا در رنج و سختی اهل حرم شریک باشند و به گونه ای نمادین در این مرثیه همراه شوند. اخیرا نیز شیعیان بسیاری همانند ایرانی های هموطن، در این اجتماع عظیم و باشکوه شرکت می کنند و مسیر دو شهر نجف و کربلا را در طی سه روز پیاده طی می کنند.